بررسی عوامل موثر در جنین زایی و باززایی کلزا (brassica napus) به روش کشت میکروسپور

تولید گیاهان هاپلویید/دابلد هاپلویید باعث سرعت بخشیدن به برنامه های به نژادی، بهبود کارایی انتخاب، شناسایی همبستگی و اثرات متقابل ژنی، تخمین واریانس ژنتیکی و تعداد ژنهای کنترل کننده صفات کمی، تسهیل انتقال ژن و مطالعات موتاسیونی می گردد. هدف از این تحقیق، بررسی و مقایسه تنشهای حرارتی و شیمیایی اعمال شده بر میکروسپور به منظور بهینه سازی جنین زایی میکروسپور و شناسایی تنشهای جدید القاء کننده میکروسپور در گیاه مدل کلزا می باشد. برای این منظور هیبریدهای بهاره hyola 401، hyola 420و hyola 308 و رقم بهاره topas به عنوان مواد گیاهی انتخاب شدند. اثر تنشهای مختلف شامل گرما، 2,4-d، تریفلورالین، اورایزلین و پرونامید برروی القاء جنین زایی میکروسپور مورد بررسی قرار گرفت. هیبرید های hyola 401 در c°30 به مدت 14 روز جنین زایی بیشتری ولی در c°30 به مدت 10 روز درصد باززایی بیشتری نشان داد و hyola 420 در c°30 به مدت 14 روز بیشترین جنین زایی و درصد باززایی را نشان دادند.hyola 308 تحت هیچکدام از تنشهای حرارتی تولید جنین نکرد. رقم topas در دمای c°5/32 به مدت 24 ساعت همانطور که قبلاً گزارش شده بود تولید جنین کرد. میکروسپورهای جدا شده topas و hyola 420 درمعرض 2,4-d در غلظتهای mg/l15، 25، 35و 45 به مدت 15-45 دقیقه قرار گرفتند. میکروسپورهای در معرض 2,4-d در همه غلظتها در دوره زمانی 30 دقیقه جنین زایی و باززایی داشتند. داده ها با استفاده از آزمون توکی ((hsd در برنامه آماری sas مقایسه میانگین شدند. در رقم topas غلظت mg/l 15، 2,4-d درصد جنین های نیزه ای شکل به کل جنین ها نسبت به سایر غلظتها بیشترین بود در حالی که بالاترین درصد باززایی نرمال در غلظت 25 میلی گرم در لیتر بین سایر تیمارها مشاهده شد و باززایی نرمال جنین ها در غلظت mg/l 25 2,4-d تفاوت معنی داری با سایر تیمارها داشت. اگرچه در hyola 420 تیمارکنترل (تنش حرارتیc°30 به مدت 14 روز) جنین های بیشتری تولید کرد. اما جنین هایی که تحت تنش 2,4-d بودند نسبت به جنین های تحت تنش حرارتی درصد سوسپنسور بیشتری داشتند. میکروسپورهای هیبریدهایhyola 401، hyola 420 و hyola 308 در معرض تنش شیمیایی تریفلورالین و اورایزلین (mμ 5/0-10 به مدت 42 ساعت) قرار گرفتند. تریفلورا لین و اورایزلین در غلظت mμ 5/0- 2 به تنهایی باعث القاء جنین زایی و باززایی در میکروسپور شدند. نتایج مقایسه میانگین با مربع کای(2μ) نشان می دهد که اختلاف معنی داری بین استعمال تریفلورالین( در غلظت mμ2 ) وتنش حرارتی در هیبرید hyola 420 می باشد. میکروسپورهای هیبرید hyola 420 در معرض تنش پرونامید در غلظتهای mµ 5/0 ، 1، 2 و 4 به مدت 42 ساعت قرار گرفتند. در هیبرید hyola 420 تنش پرونامید در غلظت mµ1 بیشترین درصد جنین زایی و باززایی را نسبت به سایر غلظتها نشان داد. بدین وسیله برای اولین بار در دنیا، تنشهای شیمیایی 2,4-d ، تریفلورالین، اورایزلین و پرونامید به عنوان تنشهای جدید در القاء جنین زایی میکروسپور معرفی می شوند. پیش بینی می شود بتوان این تنش ها را در گونه هایی که میکروسپورهایشان نسبت به تنشهای کلاسیک (مثل حرارتی، سرمایی و غذایی) حساس هستند برای القاء جنین زایی میکروسپور بکار برد.